طرح کسب و کار برای کارآفرینی باید چگونه باشد؟

طرح کسب و کار  یا طرح تجاری بیش از هر چیزی شبیه به یک طرح کلی است که مسیر پیش روی یک کسب و کار را نشان می‌دهد. در این طرح به طور خلاصه، مسیرها و استراتژی‌های لازم برای رشد و توسعه کسب و کار و همچنین دستیابی به بازار هدف و سوددهی قابل مشاهده خواهد بود. اغلب اسناد طرح کسب و کار مانند یک سند فروش عمل می‌کنند که در اختیار مشتری یا اسپانسر قرار می‌گیرند. همچنین یک طرح کسب و کار مناسب به وضعیت اقتصادی کسب و کار مورد نظر نیز اشاره دارد. در واقع این طرح تجاری باید طوری تنظیم شود که به وضوح نشان دهد نقش کسب و کار شما به عنوان یک کارآفرین در برآورده سازی نیازهای قشر اعظمی از بازار مقصدتان چیست. به کلامی دیگر در این طرح باید به مزیتی که شما را از دیگر رقبا متمایز می‌کند اشاره شود.

به طور کلی می توان ادعا کرد که سرمایه‌گذاری‌های فکر شده در مقایسه با سرمایه‌گذاری‌هایی که صرفا مبتنی بر حدس و گمان و امیدهای واهی مبتنی هستند از شانس موفقیت بیشتری برخوردار می‌باشند. اینجاست که اهمیت طرح کسب و کار برای کارآفرینان و پدیده کارآفرینی مشخص می‌شود. یک کارآفرین می‌تواند با استفاده از یک پروسه طرح کسب و کار، به طور دقیق به شناسایی نیازهای تجاری خود پرداخته و در خصوص این موارد برنامه‌ریزی نماید:

• سرمایه گذاری لازم
• منابع مالی
• منابع انسانی

به علاوه به واسطه طرح کسب و کار، کارآفرین قادر خواهد بود تا برای مدت مشخصی سود و زیان‌های حاصل از کسب و کار خود را پیش‌بینی نماید. این امر کارآفرینان را قادر می‌سازد تا به راحتی به نواقص کار خود پی برده و با بهره‌گیری از یک استراتژی شغلی مناسب در جهت رفع کمبودها برآیند.

نکته مهمی که باید در خصوص طرح کسب و کار –برای شرکت های پایه‌گذاری شده و استارت آپ های نوپا- در نظر داشت این است که نباید این پروسه را خیلی پیچیده کرد. تنها کاری که به عنوان یک کارآفرین لازم است انجام دهید این است که در وهله اول محصولات و خدمات خود را با محصولات و خدمات رقبا مقایسه و بررسی نمایید. لازم است که در توصیف محصولات و خدمات به مواردی اشاره کنید که باعث تمایز شما از دیگر رقبا شده و به شیوه‌ای نوین و کارآمد نیازهای جامعه را برطرف می‌سازد. بدین ترتیب شما با این سوال حیاتی روبرو خواهید شد: چرا مشتری باید محصولات و خدمات شما را خریداری نماید؟

پس از مرحله توصیف محصول و مقایسه با رقبا باید محصولات و خدمات خویش را به جامعه هدف معرفی و عرضه نمایید. در این مرحله وظیفه تعیین هزینه تولید محصولات و ارسال آن به دست مشتری مورد نظر و هزینه‌های بازاریابی و فروش بر عهده شما خواهد بود. همچنین برنامه‌ریزی در خصوص منابع انسانی و مدیریتی مورد نیاز برای محقق ساختن اهداف فوق نیز از دیگر وظایف شما است.

تحقیق در راستای طرح کسب و کار

اگر می‌خواهید در بازار پررقیب امروز از قافله عقب نمانید باید یک طرح کسب و کار مناسب و منظم داشته باشید. شما به عنوان یک کارآفرین آگاه و زیرک باید در وهله اول دو مورد حیاتی را مورد کنکاش قرار داده و در طرح کسب و کار خود به کار بندید:

1. شناخت بازار هدف (مشتری)

یک کارآفرین موفق فردیست که شناخت خوب و کاملی از مشتری خویش داشته باشد. این که بدانید کدام قشر از جامعه بیشترین سود را از محصولات و خدمات تولیدی شما خواهند برد طرح کسب و کار شما را شفاف‎تر خواهد ساخت. بدین ترتیب با شناخت بازار هدف خود می‌توانید زبان برقراری ارتباط با مشتریان خود را خلق کرده و به واسطه این زبان –ارائه محصول و خدمات مورد نیاز مشتری- در عرصه رقابت موفقیت را از آن خود کنید. به طور مثال اگر بازار هدف شما را طیف سنی نوجوان تشکیل می‌دهد لازم است بدانید که باید به فراخور احوالات آنها از زبان خاصی استفاده کنید. قطعا اگر موفق نشوید نیاز مخاطب خود، یعنی نوجوانان را به خوبی شناسایی کنید، زبان خوبی هم برای ارتباط با آنها نخواهید داشت. در نتیجه متاسفانه قادر نخواهید بود محصولات و خدمات خود را به این بازار هدف عرضه نمایید.

2. شناخت رقبا

علاوه بر شناخت مخاطب برخورداری از شناخت کافی از رقبا نیز تا حدود زیادی ضامن موفقیت شما خواهد بود. زمانی که کار تحقیق در مورد زیر و بم کسب و کار رقبای خود را شروع کنید با نقاط قوت و ضعف آنها به خوبی آشنا خواهید گشت. مسلما نقاط قوت آنها عامل اصلی پایداری این رقبا در عرصه بازار بوده است. اما آنچه در این مرحله باید روی آن انگشت گذاشته و بدان تمرکز کنید نقاط ضعف رقیب می‌باشد. بسیار دیده شده است که یک کارآفرین هوشمند با نگاهی موشکافانه، موفق شده است که پاشنه آشیل یکی از رقبای خود را به نقطه قوت خود بدل سازد و از این راه به سودآوری بالایی دست یابد. پس اگر می‌خواهید یک کارآفرین تراز اول باشید باید با وسواس و موشکافی خاصی به محیط پیرامون نگاه کنید. چنانچه فرصتی یافتید از آن به نحو احسن استفاده کرده و در غیر این صورت با ذکاوت خاص یک کارآفرین این فرصت را برای خود خلق نمایید.

مهارت های لازم برای داشتن یک طرح کسب و کار

یک کارآفرین موفق شخصی است که بتواند چشم انداز چند ساله تجارت خود را متصور شود. مادامیکه چشم انداز دقیق و واضحی از آینده کاری خود نداشته باشید نمی‌توانید استراتژی‌های لازم را برای تحقق اهداف خود به کار بندید. به طور مثال زمانی که از شرایط مالی اطلاعاتی پایه ای داشته باشید می توانید الگوهای مالی مشخصی را برای پیشبرد اهداف تجاری خود تعیین کنید. علاوه بر این، شما به عنوان یک کارآفرین باید درک خوبی از جنبه‌های کارکردی کسب و کار مورد نظر خود داشته باشید. چرا که تنها در این صورت است که می توانید هزینه‌های لازم برای راه اندازی و توسعه کسب و کار خود را برآورد کنید.

در پایان باید گفت که متأسفانه یکی از مواردی که عده‌ای از کارآفرینان عمدتا ناموفق نادیده می‌گیرند، اهمیت برنامه‌ریزی است. آنها از این مهم غافلند که طرح کسب و کار به خودی خود بسیار حائز اهمیت و ارزش می‌باشد. تصور کنید فرد یا سازمانی تصمیم گرفته است که به طور داوطلبانه سرمایه کاری شما را فراهم نماید. شما می‌توانید با ارائه یک طرح کسب و کار مکتوب به آنها ضمن برخورداری از یک اسپانسر مالی پروسه تجاری خود را نیز شفاف تر و قویتر پیش ببرید. معمولا این طرح های کسب و کار همچون نقشه راه‌ها هستند که شما را از مسیرهای مختلف به مقصد مورد نظرتان می‌رسانند. شما می‌توانید با ارائه این نقشه راه به حامیان مالی خود، بهترین و نزدیک‌ترین مسیر را برای دستیابی به مقصدتان انتخاب کنید. ضمن اینکه در یک معامله برد-برد هر دو طرف از نتیجه کار سود کافی خواهید برد.