زی کش (Zcash) چیست و استخراج آن چگونه است؟

زی کش رمزارزی ساخته شده بر اساس کدهای اصلی بیت کوین است. این رمزارز توسط داشمندان دانشگاه‌های معتبری مثل «ام آی تی» و «جانز‌هاپکینز» توسعه یافته است. کاربران زی کش تنها اطلاعاتی را که انتخاب کنند، به اشتراک خواهند گذاشت. در بلاک چین زی کش آدرس‌های محافظت شده و موجودی آن‌ها قابل مشاهده نیستند. اطلاعات تراکنش‌های چنین آدرس‌هایی تنها با اشتراک کلیدهای نمایش امکان پذیر است و در نتیجه کاربر اطلاعاتش را تنها در اختیار افرادی که به آن‌ها اعتماد دارد قرار می‌دهد.

محافظت از حریم خصوصی یکی از ویژگی‌های اصلی بلاک چین زی کش است که به کاربران اجازه می‌دهد به صورت کاملا امن در فضای مجازی معامله کنند. توسعه دهندگان زی کش می‌گویند که آزادی در اینترنت تنها با رعایت حریم خصوصی امکان پذیر خواهد شد. زمانی که اطلاعات تراکنش‌ها بررسی می‌شوند و یا تاریخچه تراکنش‌های انجام شده در دست اشخاص ثالث است، یک فرد نمی‌تواند به صورت آزادانه انتخاب کند یا تصمیم بگیرد. به همین دلیل توسعه دهندگان زی کش روی ایجاد حریم خصوصی قوی تمرکز کرده‌اند و آن را اصلی ترین ویژگی رمزارز خود می‌دانند.

مشخصات فنی شبکه زی کش

• تاریخ تولد: ۲۸ اکتبر ۲۰۱۶
• آخرین نسخه بلاک چین: Blossom
• اندازه هر تراکنش: تراکنش‌های شفاف ۵۰۰ بایت و تراکنش‌های محافظت شده ۲۰۰۰ بایت
• پروتکل فورک: فورک شده از کدهای اصلی بیت کوین
• الگوریتم: اکویی‌هش (Equihash)
• نوع استخراج: اثبات کار (PoW)
• اندازه بلاک: ۲ مگابایت
• زمان مورد نیاز برای تولید هر بلاک جدید: ۱ دقیقه و ۲۵ ثانیه
• میزان پاداش به ازای استخراج هر بلاک: ZEC25
• کارمزد پیش فرض: ZEC 0001

زی کش چگونه کار می‌کند؟

در بلاک چین زی کش دو نوع آدرس وجود دارد: آدرس‌های محافظت شده یا خصوصی که با حرف z شروع می‌شوند، و آدرس‌های شفاف که با حرف ‌t شروع می‌شوند.

تراکنش‌های انجام شده بین دو آدرس خصوصی در بلاک چین نشان داده می‌شود چون باید تکمیل آن و پرداخت کارمزد تایید شوند. اما خود آدرس‌ها، مبلغ تراکنش و سایر اطلاعات آن رمزنگاری شده و به صورت عمومی ‌قابل مشاهده نیستند. مشاهده این اطلاعات حساس تنها با در اختیار داشتن کلید نمایش (View Key) امکان پذیر است.

تراکنش‌های بین دو آدرس شفاف درست مثل تراکنش‌های بیت کوین انجام می‌شود. آدرس فرستند، گیرنده و مبلغ تراکنش برای همه نمایش داده می‌شود. اکثر کیف پول‌هایی که از زی کش پشتیبانی می‌کنند تنها این نوع آدرس را در اختیار کاربر قرار خواهند داد. البته روز به روز تعداد توسعه دهندگانی که تصمیم می‌گیرند آدرس‌های خصوصی را به کیف پول‌های خود بیاورند بیشتر می‌شود و در آینده‌ای نه چندان دور شاهد استفاده گسترده این نوع آدرس‌ها هم خواهیم بود.

امکان انجام تراکنش بین یک آدرس شفاف و خصوصی هم وجود دارد، اما اطلاعات این نوع تراکنش‌ها به اندازه تراکنش‌های خصوصی به خصوصی امن نخواهند بود.

ویژگی‌های اصلی شبکه زی کش

• کارمزد پایین: در بلاک چین زی کش حداقل کارمزد 0001 ZEC تعیین شده است.
• تامین امنیت اطلاعات آدرس‌ها و تراکنش‌ها: تراکنش‌های مربوط به آدرس‌های شفاف زی کش به صورت عمومی ‌و به شیوه‌ای مشابه با بلاک چین بیت کوین قابل مشاهده هستند. تراکنش‌های مربوط به آدرس‌های خصوصی نیز از حداکثر حریم خصوصی بهره می‌برند و تقریبا تمامی‌اطلاعات این نوع تراکنش‌ها مخفی خواهد ماند.
• یادداشت‌های رمزنگاری شده: در بلاک چین زی کش امکان ضمیمه کردن یک یادداشت در هنگام انجام تراکنش‌های خصوصی وجود دارد. بدین ترتیب فرد ارسال کننده می‌تواند اطلاعات مرتبط با تراکنش را به صورت کاملا امن به دست گیرنده برساند.
• کلیدهای نمایش: دارندگان آدرس‌های خصوصی می‌توانند با اشتراک این کلید اطلاعات مربوط به تراکنش (و هم چنین آدرس فرستنده) را در اختیار گیرنده قرار دهند. زی کش به دنبال توسعه کلیدهای نمایش پیشرفته‌تر هم است که جزئیات خیلی بیشتری از تراکنش را نشان خواهند داد.
• قابلیت اعلام تکمیل تراکنش: در بلاک چین زی کش هم فرستنده و هم گیرنده می‌توانند اطلاعات مربوط به تراکنش را در اختیار شخص ثالث قرار دهند. این اقدام ممکن است برای تکمیل پروسه‌های مختلفی تایید پرداخت و یا اخذ گواهی رعایت قوانین انجام شود. فرد گیرنده می‌تواند مبلغ تراکنش و یادداشت ارسال شده همراه آن را مشاهده کند، ولی آدرس ارسال کننده تحت هیچ شرایطی برای شخص ثالث فاش نخواهد شد.
• انقضای تراکنش‌ها: اگر یک تراکنش بعد از ۵۰ دقیقه (=۲۰ بلاک) استخراج و تایید نشود، تراکنش حذف شده و دارایی‌ها برگشت می‌خورند. این اقدام به منظور کاهش بار تراکنش‌های تایید نشده و افزایش سرعت بلاک چین صورت گرفته است.
• تراکنش‌های چند امضایی: بلاک چین زی کش از این نوع تراکنش‌ها که برای تکمیل آنان به توافق دو نفر یا بیشتر نیاز است پشتیبانی می‌کند. البته تراکنش‌های چند امضایی شفاف هستند و امکان انجام آن‌ها در حالت محافظت شده وجود ندارد.

استخراج زی کش

زی کش یک رمزارز قابل استخراج است؛ این یعنی با هر بلاک جدیدی به که بلاک چین زی کش اضافه می‌شود، تعدادی توکن ZEC جدید هم ساخته می‌شوند. به صورت میانگین هر ۷۵ ثانیه یک بار بلاک‌های جدید ساخته می‌شوند. بلاک‌های جدید زی کش ۴ برابر سریع تر از بلاک‌های بیت کوین استخراج می‌شوند و میزان زی کش استخراج شده از هر بلاک هم دقیقا یک چهارم پاداش تعیین شده توسط بلاک چین بیت کوین است.

زی کش با استفاده از الگوریتم اثبات کار عرضه شده است. وبسایت رسمی‌زی کش احتمال تغییر این الگوریتم به اثبات سهم را رد نمی‌کند و این تصمیم را در اختیار کاربرانش قرار داده است. الگوریتم اثبات کار این رمزارز اکویی‌هش (Equihash) نام دارد. میزان بازدهی استخراج یا ماینینگ در الگوریتم اکویی‌هش به میزان رم (RAM) کاربر بستگی دارد و هر قدر رم کارت گرافیک کاربر بیشتر باشد، سرعت استخراج وی نیز بیشتر خواهد بود. دستگاه‌های ASIC مخصوص این الگوریتم در بازار وجود دارند و زی کش قصد ندارد آنان را غیر فعال کند. زی کش می‌خواهد شرایطی ایجاد کند که هم ماینرهای کارت گرافیک و هم ماینرهای ASIC بتوانند سود مناسبی از استخراج دریافت کنند که از این طریق سلامت شبکه نیز حفظ خواهد شد.

مراحل توسعه بلاک چین زی کش:

1. مرحله Sprout، عرضه شده در تاریخ ۲۸ اکتبر ۲۰۱۶: آغاز به کار بلاک چین زی کش.
2. مرحله Overwinter، عرضه شده در تاریخ ۲۶ ژوئن ۲۰۱۸: تقویت پروتکل شبکه و افزایش انعطاف پذیری آن برای دریافت بروزرسانی‌های بیشتر. بهبود عملکرد کلی شبکه از اهداف اصلی این بروزرسانی بود.
3. مرحله Sapling عرضه شده در تاریخ ۲۹ اکتبر سال ۲۰۱۸: بهبود عملکرد آدرس‌های محافظت شده، توزیع اختیار بین دو سخت افزار (با این بروزرسانی امکان تعیین دو سخت افزار جداگانه برای تایید تراکنش و امضای آن‌ها فراهم شد) و کلیدهای نمایش بهبود یافته ۳ بخش اصلی این بروزرسانی به شمار می‌آیند.
4. مرحله Blossom عرضه شده در تاریخ ۱۱ دسامبر سال ۲۰۱۹: این بروزرسانی افزایش سرعت پردازش تراکنش در ثانیه شبکه را به همراه داشت.
5. مرحله Heartwood برنامه ریزی شده برای عرضه در بهار یا تابستان سال ۲۰۲۰: چهارمین بروزرسانی بزرگ شبکه زی کش Heartwood نام دارد. این بروزرسانی تعامل بیشتر با فضای خارج از بلاک چین زی کش، و هم چنین تقویت حریم خصوصی کاربران به همراه خواهد داشت.

معرفی بهترین کیف پول های زی کش

همان طور که قبلا هم اشاره کردیم، در بلاک چین زی کش دو نوع آدرس وجود دارند: آدرس‌های شفاف و آدرس‌های خصوصی.

در حال حاضر کیف پول‌های محدودی از آدرس‌های خصوصی پشتیبانی می‌کنند، ولی در آینده تعداد آن‌ها بیشتر خواهد شد. یکی از بهترین کیف پول‌هایی که از آدرس‌های خصوصی زی کش پشتیبانی می‌کند Zecwallet نام دارد. این کیف پول رمزارز از امکانات امنیتی مناسبی برخوردار بوده و ۲ نسخه از آن برای پلتفرم‌های ویندوز، مک و لینوکس عرضه شده است. نسخه اول Zecwallet Lite نام دارد و سرعت آن به مراتب از نسخه دوم یا Zecwallet FullNode بیشتر است. برای استفاده از نسخه دوم باید حتما یک نسخه کامل از بلاک چین زی کش را روی رایانه خود نگهداری و بروزرسانی کنید و بدیهی است که کاربر سرعت کمتری را تجربه خواهد کرد.

کیف پول موبایل Shielded Guarda نیز از آدرس‌های خصوصی زی کش پشتیبانی می‌کند، ولی تنها برای سیستم عامل اندروید عرضه شده است. این یعنی کاربران آی او اس در حال حاضر توانایی ایجاد یا مدیریت آدرس‌های خصوصی زی کش را ندارند.

اگر قصد استفاده از آدرس‌های شفاف زی کش را دارید، می‌توانید از کیف پول‌های معتبری مثل AtomicWallet، Cobo و Coinomi استفاده کنید. کیف پول‌های سخت افزاری لجر و ترزور نیز از آدرس‌های شفاف زی کش پشتیبانی می‌کنند.